Keskin Bıçak

Dünyada yapılan mutluluk araştırmalarının hemen hepsinin söylediği bir şey var: İnsan barınmasına, giyinmesine yetecek kadar kazandıktan sonra onun üstüne ekleme ona ilave mutluluk olarak dönmüyor. Mutluluk olarak geri dönen şey sadece paraya tahvil edilemeyen değerlerde saklı.

“Dünyevileşmenin panzehiri, ötelerin sesine kulak vermektir”

İnsanlar niçin dünyevileşir? İnsanların daha fazla kazanmak ve daha fazla tüketmek istemesinin temel nedenleri nedir? Daha fazla para, daha fazla madde insanı aslî kimliğinden ne kadar uzaklaştırmaktadır?

İçsel kaynaklar dediğimiz ahlakî ve dinî kavramlar niçin yeterli gelmiyor emniyet arayan insana?

İçsel hayatı yeterince tekâmül etmemiş insanlar sadece içsel kaynaklara yaslanamazlar. Orası onlar için yeterince besleyici ve doyurucu olmaz. O yüzden de dışarıdan kendilerine destek olacak birtakım fani şeylerin peşinde olabilirler. Temel düşünce, insanın mal biriktirirken, mülk biriktirirken veya dünyevileşirken yeryüzünde kendisini emniyette hissetmesi, ayaklarını sağlam basması düşüncesidir. Fakat burada insanı aldatan bir şey var. İnsan her ne kadar emniyet duygusunu satın aldığını düşünüyor ise de maddi olan hiçbir şey insana büyük bir haz vermez.

Aslında ne kadar çok para kazanırsa insanın musibete maruz kalma ihtimali o kadar artıyor.

Çünkü başkalarının ona karşı bir düşmanlık beslemesine neden oluyor...
Paraya biçtiğiniz anlam çok önemli. Para veya maddi olan şey bizim bu dünya hayatını daha güzel yaşamamız, başka insanlara yardım etmemiz, başka insanların ıstırabını dindirmemiz için bir araç mı, yoksa lüks ve debdebe içinde yaşayarak firavunlaşmanın vasıtası mı? Bu soruya verdiğiniz cevap onunla kurduğunuz ilişkinin mahiyetini de belirliyor. İnsanlar sadece kendileri için yaşarlarsa o hayat çok manasız, çok boş, manevi özden yoksun bir hayat oluyor. Dünyevileşmenin gerisinde de böyle bir ideoloji var. “Bu hayatı hepimiz kendimiz için yaşarız”, “Bu hayatta başka birisine hizmet etmek gibi bir sorumluluğumuz yoktur”, “Bu hayatta kendi benliğimizden daha öte bir yönelişimiz olamaz” gibi yanlış önermelere, bencil, çıkarcı önermelere yaslanıyor dünyevileşme. Yani, “Benim için iyi olan iyidir” önermesine yaslanıyor. Hâlbuki benim için iyi olan toplumun geniş bir kesimi için kötü olabilir, ben çok zararlı bir malın ticaretinden büyük paralar kazanıyor olabilirim. Eğer benim bu ticareti yapmam topluma bir zarar veriyorsa, o zaman benim bu ticareti yapmamam gerekir. Yani ticaretin önünde her zaman ahlakî kurallar olmalıdır. Kapitalizmin o vahşi kâr ideolojisi, “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler” tarzı ideolojisi bizim topraklarımızda asla hükümferma olmamalıdır. Zira “ahlak”, “kâr” güdüsünü dizginlemelidir. “Toplumsal iyi”, “bireysel iyi”nin önüne geçmelidir.

Günümüzdeki şiddet ve kıyıcılık, küresel efendilerin yaydığı vahşi adaletsizlikle besleniyor. Bugün dünyanın yüzde sekseninin yoksulluk içinde yaşadığını, yüzde yirminin o yüzde seksenin kaynaklarını acımasızca tükettiğini görüyoruz. Vahşi bir adaletsizlik var. Bu adaletsizlik insanların hayal kırıklığını besliyor. O hayal kırıklıkları öfkeye, şiddete bazen de teröre dönüşebiliyor. İşte insanın maddi gücü infak edebilmesinin, paylaştırabilmesinin, daha çok ihtiyaç sahibi insanlara ulaştırabilmesinin bu dengesizlikleri giderdiği gibi insanın insana itimadına ve dünyanın emin bir yer olarak tarif edilmesine de hizmetleri var. Böyle soylu insanlar çıktığı zaman, güzel edimlerle kendi nefislerinden feragat ederek güzel şeyler yaptıkları zaman dünya güzelleşiyor, hepimiz hayatımızdan daha fazla zevk alıyoruz.

İnsanın verebilmesi mutluluğun en büyük anahtarıdır. Elinde olanı verebilmesi, kendinde olanı paylaşabilmesi -bu ilim olur, para olur, makam olur, güç olur- insan mutluluğunun en temel anahtarıdır. O yüzden dünyevileşme maalesef inançlı insan ile inançsız insan arasındaki ayrımı muğlâklaştırıyor. Dünyevileşmeye kapılmış inançlı bir insanın inancının tezahürü nedir? Sadece namaz kılmak, ibadet etmek mi? Çok kolaydır bunları yapmak. İnsanların sadece görüntü ve dini hayatlarını yaşamaları fakat öz itibariyle, ruhu itibariyle ona uzak davranışlar sergilemeleri, günümüzün en büyük yanlışı... Bugün inançlı insanlar da marka bağımlılığı, tüketerek var olma gibi hastalıklara duçar olmuş durumdalar. Oysa inançlı bir insan, dünyanın kırılganlığını, faniliğini hisseden insandır.

Eğer siz bu dünyanın faniliğini hissediyorsanız bu dünyaya mal yığmak gibi bir derde düşmezsiniz

Veya yığdığınız malı sadece kendinizin ve çocuklarınızın emniyeti için düşünmezsiniz. Biraz daha diğerkâm olursunuz, başka insanların da paylaşmasını istersiniz, onun da sizin varlığınızdan istifade etmesini istersiniz. Çünkü o malın ilk sahibinin ve son sahibinin siz olmadığını bilirsiniz. Bu geçicilik duygusu dindarlığın özünü oluşturur. Günümüzün dindarlarına baktığınız zaman insanların giderek firavunlaştığını, dünyaya kazık çakmaya çalıştığını, muhkem evlerde, yıkılmaz tank gibi arabaların içinde adeta kendi nefislerini ilelebet bu dünyada yaşayacakmış gibi taltif ettiklerini görüyorsunuz. Kendi çocuklarından başka çocukların ıstırabına kulak kesilmediklerini görüyorsunuz. Bunun eleştirilmesi lazım, bunun sorgulanması lazım.

Her şeyden önce dindarlığın özünün “materyalizm” karşıtlığı olduğunu bilmemiz lazım. “Materyalizm” maddeye tapınmak demektir. Maddeye tapınan, maddeyi hayatının ilk sırasına koyanların kendi nefislerini sigaya çekmeleri lazım. Onun ötesinde hepimiz mütevazı hayatı, basit hayatı yeğlemeliyiz. Basit hayat, tüketebileceğin kadar az tüketmek demektir. Bugün tükettiğimiz çok sayıda şey aslında, hiç ihtiyacımız olmayan şeydir.