Keskin Bıçak

"Bilgi, gücün kaynağıdır."

Bu söz her alanda olduğu gibi, özgüven kazanmada da geçerlidir. Son 50 yılda tüm dünyada, bilimsel araştırmalar ve hızlı bilgi ve beceri alışverişi sayesinde, çocuk bakımı konusunda çok yol katedildi. Bu bilgiler sayesinde artık bizler, fiziksel açıdan sağlıklı, duygusal bakımdan güçlü ve sosyal anlamda becerili çocuklar yetiştirebiliyoruz. Anababaları bu yenilikleri kabullenmiş ya da kabullenmeye istekli olan çocukların özgüvenli insanlar olarak yetiştirileceklerine inanıyorum.

Babalarımızın yetindiklerinin bizler için yeterli olmadığına her gün daha çok inanıyorum.
Oscar Wilde

Her şeyden haberdar, öğrenmeye istekli ve ilgili olan (ben her şeyi biliyorum diyenlerin aksine) anababaların şu konularda daha iyi olacaklarına inanıyorum:

- Çocuklarının potansiyellerinden en iyi biçimde yararlanabilmeleri için gereken kaynakları sağlamak,
- Kolaylıkla karar verebildikleri ve bir kriz döneminde neyin yapılması, neyin yapılmaması gerektiğini çok iyi bildikleri için, çocuklarına güvende olduklarını hissettirmek (örneğin, ufak tefek sorunlarda doktora koşmamak),

Beceriklilik ve kendilerine güven gibi niteliklere ve güçlere sahip olmak

Çocuk sağlığı, eğitimi ve psikolojisi konularındaki her türlü bilgiyi bu kitapta özetlemek olası bile değil. Bu nedenle, bir sonraki alıştırmayla her konuda bilgili olmanın önemini kavrayacak ve kendinizi eğitmek istediğiniz konuları saptayabileceksiniz.

Fakat, öncelikle bu konularda aşırıya kaçmamanız gerektiği konusunda, bu hataya düşmüş bir insan olarak, sizleri uyarmak isterim. Bu konularda bilgi edinebileceğiniz kaynaklar o kadar çok ki, aranızda kusursuz anababalar olmak isteyenlerin işi dozunda bırakmayıp, aşırıya kaçmalarından ve saplantılara kapılmalarından korkarım. Eğer beslenme üzerine makaleler okumaktan, manava gidip taze meyve, sebze almaya vaktiniz kalmıyor; çocuk bakımı ya da psikolojisi üzerine kitap satın almaktan, çocuk tiyatrosuna bilet paranız kalmıyorsa, tehlike çanları çalıyor demektir. Önemli olan, "kusursuz" anababa olmayı amaçlamaktan ziyade, sadece gereken bilgiyi edinmeye çalışmaktır. Şu anda bu kitabın elinizde olması, anababalık hakkındaki en önemli konular hakkında gerekli bilgiyi edindiğinizin göstergesidir.

"Tarihte hiçbir dönem, şu içinde yaşadığımız dönem kadar çocuklar üzerine kurulmamış ve hiçbir dönemde de anababalar kendilerini bu kadar yetersiz hissetmemişlerdir.Hiçbir şekilde hata yaptığına inanmayan kuşaklardan sonra, günümüzde anababalar hiçbir şeyi doğru yaptıklarına inanmıyor."
David Lewis, Hou; to be a Gifted Parent (Akıllı Anababa Olmanın Yolları)

Aşağıdaki listeyi dikkatle okuyun. Yanıtlamakta zorlandığınız soruları not edin ve (suçluluk duygusuna kapılmadan) Eylem Planına başvurun.

1. Çocuk sağlığı konusunda yeterli bilginiz var mı?

• Çocuklarınızın yeterince sağlıklı olduklarından ve fiziksel ve zihinsel potansiyellerini tam olarak kullanabildiklerinden emin misiniz?
• Çocuklarınızın, sağlık sorunları, hastalıklar ve kazalarla sakin, olumlu ve güvenli bir biçimde başa çıkabilmeleri için, onlara iyi bir model oluşturuyor musunuz?
• Yakınınızdaki sağlık hizmetlerini (hastaneler, özel klinikler vs.) süratle ve kendinizden emin bir şekilde kullanabileceğinizden emin misiniz?
• Yeterli olmanız gereken aşağıdaki konularda yeterince bilginiz var mı?:

- Beslenme (Örneğin, balık yemenin zihni açtığı, paketlenmiş besinlerde kullanılan bazı katkı maddelerinin hiperaktiviteye neden olduğu, vitaminlerin performansı arttırdığı ve çocukların yeşil sebze ve meyveleri yemesinin zorunlu olduğu doğru mu?)
- Fiziksel sağlık (Örneğin, çocukların koşup oynamaları sağlıklı olmaları için yeterli mi, yoksa ayrıca spor ya da egzersiz yapmaları gerekir mi?)
- Bilinen çocuk hastalıklarının belirtileri (Örneğin, kırmızı döküntüler gördüğünüzde panikler, menenjitle basit bir soğuk algınlığını karıştırır mısınız?)
- İlk yardım (Örneğin, çocuğunuz bacağını kırdığında ya da kaynar suyla haşlandığında, ne yapacağınızı bilmediğiniz için, ömür boyu bir yara izi taşımak durumunda kalıp, benlik saygısını kaybetmesi olasılığı var mı?)
- Dişler (Örneğin, diş ağrısını, huysuzluk nöbetinden ayırt edebilir misiniz? Çocuğunuzun eğri dişlerine tel takılmasının gerekliliği sizce sadece benlik imgesi mi?)

2. Çocuk eğitimi konusunda daha fazla bilgiye gereksiniminiz var mı?

• Çocuklarınıza eğitimleri konusunda gereken desteği verebilecek misiniz? Pek çok anababa çocuklarını çok erken yaşta öğrenmeye ya da henüz yapamayacakları işlere yönlendirerek, özgüvenlerine zarar verir. (Örneğin, çocukların kaç yaşında okuma yazma öğrenmeye, ya da soyut kavramları anlamaya başladıklarını biliyor musunuz? Eğitsel oyuncakların verdiğiniz paraya değdiğinden emin misiniz?)
• Öğrenme güçlüklerinden bazılarını teşhis edebilir misiniz? Bu tür güçlüklerin çok geç farkına varılmasının, çocukların özgüvenine önemli zararlar verdiğini biliyor musunuz? Bu güçlüklerin farkedilmesini her zaman doktorlardan ya da öğretmenlerden beklememeliyiz. (Örneğin, disleksinin ne olduğunu ve bu konuda nereden yardım alacağınızı biliyor musunuz?)
• Müfredat programı ve sınav sistemleri hakkında bilginiz var mı? Hiçbir şekilde başarılı olamayacakları eğitim sistemlerine zorla yönlendirilen pek çok çocuğun özgüvenlerinin zarar gördüğüne tanık oldum. Bunun nedeni, anababaların, çocuklarının eğitimi konusunda çok hırslı olması ve çocuklarının kendilerinin ya da başkalarının düştüğü hatalara düşmelerini istememeleridir. (Örneğin, belli dersleri bırakmak, okulu çok erken yaşta bırakmak. Sürekli değişime uğrayan bu alanda sadece kendi deneyimlerinize göre davranmanız hatalı olabilir. Çünkü, son 20 yılda eğitim sisteminde çok büyük değişiklikler oldu.)

Çocuklarınızın ev ödevlerine yardım ediyorsanız, kullandığınız yöntemler ve bilgi kaynakları güncel mi? Aksi takdirde, çocuğunuzun kafasını karıştırır, yardımcı olayım derken onları bunalıma itebilirsiniz. (Bu durumda çocuklar anababalarının kızdırmak ya da aptal durumuna düşmek istemedikleri için, seslerini çıkarmazlar.)

3. Davranış bozuklukları konusunda yeterince bilginiz var mı?

• Aşağıda göreceğiniz örneklerdeki davranışlar sizce "normal" davranışlar olarak kabul edilir mi? Yanıtınız evetse, bu davranışları hangi yaşlarda görmek normal kabul edilir?

- başı yere ya da duvara vurma
- yatağı ıslatma
- huysuzluk nöbetleri
- kâbuslar
- hayalet "görmek"
- hayali bir arkadaşla konuşmak
- oyuncak ayı ya da çok sevilen bir battaniye olmadan uyuyamamak
- duvarlara yazı yazmak
- cinsellikle ilgili konuşmalar ya da davranışlar
- (kendi ölümleri de dahil olmak üzere) sürekli ölüm hakkında konuşmak
- saplantılı ve abartılı davranışlar
- mastürbasyon
- ateşten korkmak
- okuldan kaçmak (açıklanamayan karın ağrıları)
- kıskançlık
- yalan söylemek
- çalmak
- sigara/alkol/uyuşturucu denemeleri

• Bu tür davranış bozukluklarıyla nasıl baş edeceğinizi biliyor musunuz? (Yanıtınız "hayır" ise, kendinizi çaresiz hissetmeyin. 5. ve 11. Bölümlerden yararlanabilirsiniz.)

4. Sizin ya da çocuğunuzun yardıma gereksinimi varsa, profesyonel anlamda nereden yardım alabileceğinizi biliyor musunuz?

• Aşağıdaki mesleklerin aralarındaki farkı biliyor musunuz? Bilmiyorsanız, nereden öğreneceğinizi biliyor musunuz?

- pediatrist
- çocuk psikoloğu
- çocuk psikiyatristi
- çocuk psikoanalisti
- çocuk sosyal hizmet uzmanı

• Sizin ya da çocuğunuzun bu tür meslek sahiplerinden ücretsiz ya da devlet yardımıyla yararlanabileceğinizi biliyor musunuz?
• Çocuğunuzun gereksinimi olduğu takdirde, kimden ve ne zaman yardım alabileceğinizi biliyor musunuz?

5. Çocuğunuzun karşılaşabileceği sosyal tehlikeler konusunda yeterli bilginiz var mı?

• Çocukların "uhu koklama"da en çok hangi ürünleri kullandığını biliyor musunuz?

Ağır ve hafif uyuşturucular arasındaki farkı biliyor musunuz? Değişik uyuşturucular kullanan bir çocuğun gösterdiği belirtileri ayırt edebilir misiniz?

HIV, AİDS ve cinsel yolla bulaşan diğer hastalıklar hakkında yeterli bilginiz var mı?

ALIŞTIRMA: Bilginizi arttırmak için eylem planı

Belki kontrol listesindeki soruların çoğunu yanıtlayamadınız ve moraliniz bozuldu, ama unutmayın, isterseniz her konuda yardım alabilirsiniz, işe bir ucundan başlayabilmeniz için, bilginizi arttırmak istediğiniz konuları bir yere not edin. Örneğin:

- Eğitim: Yakınınızdaki bir okula^kütüphaneye veya bir kitapçıya gidin.
- Sağlık: Sorularınızı doktorunuzla tartışın; ilk yardım kursu alın; daha fazla bilgi için doktorunuzdan yardım isteyin.
- Yasalar: Bir avukata başvurun.
- Davranış bozuklukları: Doktorunuzdan sizi yönlendirmesini isteyin.

Sonuç olarak, daha önce de söylediğim gibi, "her şey"i bilmeniz olanak dışıdır ve her şeyi bilmek istemeniz, hiçbir şey bilmemenizden daha çok zararlıdır. Önemli olan, ne kadar bildiğinizin farkında olmanız ve yeterli olmadığınız zaman öğrenmeye istekli olduğunuzu çocuklarınıza his-settirmenizdir.

Bilgiye giden yol cahil olduğunuzu bilmektir.
Lord David Cecil