Keskin Bıçak

Eski terbiye kitaplarından birinde, "Zihin bir meleke-i umumiyyedir ki, nefs anınla kesb-i ma'rifet eder. Ma'rifet veya ma'lümât (ise) ruhun bir fiilidir, bir vâkıadır."(71) denilmektedir. Günümüz eğitim sözlüklerinde ise çeşitli tariflere rastlanmaktadır. Birkaçını sıralayacak olursak;

"Zihin, bilincin irade ve heyecan karışmadan algılama ve düşünme kısmı, anlayış ve kavrayıştır."(72)

"Zihin, her türlü bilinçlilik ve zekâ biçimlerini anlatan genel bir terimdir."(73)

"Zihin, anlama, bilme ve unutmama kuvvetidir."(74)

Zihnî gelişimin hangi yaşta başladığı kesin sınırlarla belirlenemez; arıcak, bazen birinci yaşın sonunda, fakat çoğu kere ikinci yaşın başlarında beliren yürüme hareketleri, eşyayı birbirinden ayırdetme ve dildeki gelişmeye, çocuğun zihnî güçlerinin faaliyet ve inkişâfı gözüyle bakılabilir.(75) Bu inkişâf başladığı andan itibaren gelişme ve olgunlaşma gösterecektir. Bu süreç içinde ise, zekâ, taklit, hayâl ve dil gibi diğer zihnî güçler ortaya çıkacaktır.

Biyolojik gelişme gibi zihnî gelişme de önceden bilinebilen bir sıra takip etmekte, doğuştan mevcut olan bazı kabiliyetlerin ortaya çıkması ve bunlara yenilerinin eklerımesiyle kendini göstermektedir. Sözgelimi, doğuştan konuşma kabiliyetine sahip olan bebek, başlangıçta birtakım manasız seslerden sonra, heceler ve kelimelerle cümleler kurabilmektedir.(76)

Zihnî gelişim içinde sırasıyla, zekâ ve gelişiminden, dil gelişimi ve çocuk zihniyetinin temel yapılan olarak bilinen Egosantrizm ile Artifısializm'den bahsedeceğiz.

--------------------------------------------------------------------------------

71. Necmeddin Sâdık. İlmi Terbiye-i Etfâl, İst. 1333, s. 37.
72. Pars Tuğlacı, Okyanus, İst 1972, VI, 3093.
73. R. Alaylıoğlu-A. Oğuzkan, Ansiklopedik Eğitim Sözlüğü, İst 1976, s. 348.
74. Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Lûgat, Ank. 1970, s. 1428.
75. Egemen, age, s. 103.
76. Samuk, age, s. 2

Dr.Mehmed Emin Ay